کسی که بر فراز قله‌ای ایستاده، روی گام‌های خود در طی مسیر متمرکز بوده است.

تمرکز چیست؟

چندین بار در موقعیت‌هایی قرار گرفته‌اید که نیاز به تمرکز بر روی یک موضوع خاص داشته‌اید؛ اما با کوچک‌ترین صدا یا اتفاقی، تمام حواستان پرت شده است؟ به طور حتم همه ما، حداقل برای یک‌بار در طول زندگی‌مان، این موقعیت آشنا و خسته‌کننده را تجربه کرده‌ایم. عدم تمرکز در هر فردی، نمود متفاوتی دارد که در نهایت به عملکرد ضعیف افراد منجر می‌شود. تمرکز یعنی تلاش برای دقت‌کردن روی موضوعی، بدون اینکه از موضوع منحرف شویم، در حقیقت تمرکز کردن بر یک موضوع، عدم هوشیاری بر محیط نیست، بلکه فرد آگاهانه سایر موقعیت ها و شرایط را به نفع موضوع مورد نظر، نادیده می‌گیرد. توانایی تمرکزکردن، یکی از باارزش‌ترین مهارت‌هایی است که می‌توان آموخت.

تمرکزمان چگونه از بین می‌رود؟

برخی از عوامل مختلفی که می‌تواند باعث از بین رفتن این موضوع در افراد شود شامل:

• هدف: ‌ بی‌هدفی و سردرگمی در زندگی باعث می‌شود که به‌راحتی تمرکزمان را از دست بدهیم، ‌ زمانی که موضوع مهمی را در یک بازه زمانی به‌عنوان هدف در نظر می‌گیریم، کمتر از مواقع دیگر به حواس‌پرتی دچار می‌شویم.
• بازخورد: اين موضوع اغلب به دلیل عدم بازخورد از بین می‌رود. ساختار مغز ما علاقه شدیدی به‌اندازه گیری دارد. در حقیقت یکی از عواملی مهمی که به‌سادگی تمرکز افراد را از بین می‌برد، ‌ عدم محاسبه پیشرفت و بازخورد است. ما همیشه اندازه‌گیری را با اعداد و ارقام می‌سنجیم، در نتیجه اندازه‌گیری دقیقه‌هایی که برای یک هدف گذاشته‌ایم یا مهارت‌هایی که در راستای آن آموخته‌ایم، برای ما بی‌معناست و همین باعث می‌شود به‌سادگی تمرکز خود را از دست بدهیم.
• تمرکز بر مشکل: در بیشتر مواقع، مغز به هنگام مواجه با یک مشکل، فاجعه‌سازی می‌کند و مسائل را بزرگ‌تر از آنچه که هست نشان می‌دهد؛ به همین دلیل تمایل داریم بر مشکل و چگونگی ایجاد آن متمرکز شویم، این امر باعث می‌شود که به‌راحتی با مسائل ساده، تمرکزمان را از دست بدهیم تا کمتر ذهنمان را درگیر مشکل نگه داریم. اگر به جای مشکل، بر حل مسئله متمرکز شویم،‌ بیشتر از مواقع دیگر میتوانیم تمرکزمان را بر موضوع حفظ کنیم.

قدم اول برای تمرکزکردن را چگونه برداریم؟

یکی از مسائل مهمی که هر فردی در زمان تمرکزکردن بر یک موضوع باید در نظر داشته باشد این است که نسبت به فرایندی که در حال رقم‌زدن آن است، ‌هشیار باشد. در واقع در لحظه حال بودن با تمرکز داشتن ارتباط مستقیم دارد. تمرکز در لحظه حال مستلزم آن است که فقط یک کار را انجام دهیم و این یکی از سخت‌ترین تمرین‌هایی است که برای اين موضوع باید انجام داد؛ زیرا وظایف متعددی که در زندگی خود بر عهده داریم، ‌ ما را به سمتی سوق می‌دهد که توجه خود را تقسیم کرده و تمرکز را از کاری به کاری دیگر تغییر دهیم؛ اما هزینه این جابه‌جایی فگر، ‌ اختلال در عملکرد فرد است که منجر می‌شود هیچ‌کدام از کارها، به‌طوری‌که فرد مدنظر دارد، ‌ انجام نشود.

بنابراین، قدم اول برای داشتن تمرکز در یک فعالیت، با هشیاری در لحظه حال بودن است. در لحظه حال بودن کمک می‌کند که افراد فارغ از نتیجه ای که قرار است اتفاق بیفتد، با دقت کار را انجام دهند.

تمرین‌هایی برای متمرکز ماندن

تمرکز، کلید بهره‌وری است اما بسیاری از ما یاد نگرفته ایم که چگونه تمرکز کنیم چرا که به اشتباه گمان می‌کنیم تمرکز به تلاش و توان زیاد و خسته کننده ای نیاز دارد. اين موضوع، توانایی است که با تمرین های ساده تقویت می‌شود. برخی از تمرین‌هایی که در این راستا به ما کمک می‌کنند شامل:

• استراتژی فهرست: برای فعالیت‌های هفتگی خود یک فهرست از ۲۰ کار مهم تهیه کنید. سپس دور ۵ فعالیتی که در این لیست مهم‌تر از بقیه فعالیت‌ها هستند را خط بکشید. فکر خود را روی ۵ فعالیتی که دور آن‌ها خط کشیده‌اید بگذارید و سریع اقدام کنید و از ۱۵ فعالیت دیگر، ‌ صرف‌نظر کنید.
• دفترچه بازخورد: دفترچه‌ای تهیه کنید و هر روز میزان فعالیت‌های خود را یادداشت کنید. اندازه‌گیری تمرکز را حفظ می‌کند. به‌خاطر داشته باشید که اندازه‌گیری قضاوت در مورد اینکه چه کسی هستید نیست، بلکه فقط بازخوردی است که در کجای مسیر قرار دارید. اندازه‌گیری کنید تا خود را بهتر بشناسید، تا ببینید آیا واقعاً برای چیزهایی که برایتان مهم هستند وقت می‌گذارید یا خیر.

• روی فرایندها تمرکز داشته باشید، نه دستاوردها: اغلب اوقات، ما موفقیت را دستاوردی می‌بینیم که می‌توان به آن دست‌یافت و تکمیل کرد؛ اگر به افرادی نگاه کنید که روی اهداف خود متمرکز هستند، متوجه می‌شوید که این رویدادها یا نتایج نیستند که آنها را متفاوت می‌کنند. این تعهد به فرایند است. دقت روی فرایند چیزی است که به شما امکان می‌دهد به‌هرحال از نتایج لذت ببرید.
• لنگرگاه: یک کار را به‌عنوان اولویت هر روزه خود، قرار دهید. این کار به‌عنوان لنگرگاهِ تمرکز محسوب می‌شود؛ زیرا قدرت انتخاب یک اولویت این است که به طور طبیعی، شما به سازماندهی زندگی خود حول آن موضوع مسئول می‌شوید و همین باعث افزایش تمرکز شما می‌گردد.