کودکانی که خواهان تغییر مداوم در زندگی‌شان هستند، علاقه دارند تا فعالیت‌های متفاوتی را تجربه کنند و بتوانند آنچه را که عمیقاً به دنبال آن هستند؛ اما نسبت به آن آگاهی ندارند، کشف کنند. این تغییرات مداوم ممکن است والدین را نگران کند؛ زیرا سرمایه‌گذاری مالی و زمانی که کودک برای یک فعالیت انجام می‌دهد بدون آنکه به هیچ نتیجه‌ای برسد، رها می‌شود. «این شاخه به آن شاخه پریدن» اصطلاحی است که والدین در مورد کودکان تنوع خواه به کار می‌برند؛ اما خوب است که بدانیم «تنوع» فرآیندی است که فرد با تغییر در فعالیت خود، تلاش می‌کند تا بیشترین لذت یا دستاورد را داشته باشد. در حقیقت تنوع خواهی یکی از ویژگی‌های شخصیتی است که کودک از طریق ژنتیک وارث آن خواهد بود که در بستر محیط خانواده به منصه ظهور می‌رسد. به‌طورکلی می‌توان گفت ایجاد تنوع یکی از ویژگی‌هایی است که به ما کمک می‌کند تا مسیر زندگی را شایسته‌تر طی کنیم.
دلیل بی‌سرانجامی فعالیت کودکان چیست؟
یکی از مهم‌ترین عللی که می‌توانیم در پاسخ به این سؤال مطرح کنیم، ترس از متعهدشدن در قبال هزینه‌ای است که کودک و والدین پرداخت می‌کنند. تعهد باعث می‌شود که کودک از انجام برخی کارهای موردعلاقه صرف‌نظر کرده و در انتخاب فعالیت‌های متنوع، محدود شود. همچنین با اتمام یک کار، اغلب والدین در انتظار دستاوردی از جانب فرزندشان هستند؛ مجموعة این عوامل باعث می‌شود که کودک در قبال فعالیت‌هایش، تعهد نداشته و به‌راحتی از مسیر خود خارج شود تا از بار مسئولیت ایجاد شده، شانه خالی کند.
والدین تا چه اندازه‌ای می‌توانند بر فعالیت فرزندانش کنترل داشته و مانع تنوع خواهی آنها شوند؟
همة ما با این ویژگی متولد می‌شویم که بیشترین لذت را در لحظه کسب و کمترین هزینه را برای آن پرداخت کنیم؛ این موضوع می‌تواند عامل نافرجامی در به‌ثمررسیدن فعالیت‌های روزمره در شده و همچنین سبب بروز نگرانی در والدین نسب به آینده فرزندانشان شود؛ آینده‌ای که نیازمند سرمایه‌گذاری و تلاش بی‌وقفه برای موفقیت فرزندان است. در همین راستا، کنترل‌کردن فعالیت فرزندان یکی از نخستین گام‌هایی است که والدین به هنگام مواجه با عدم تطابق رفتار فرزندشان با برنامة بلندمدت آنها، برمی‌دارند.
اعمال کنترل نیازمند توجه به دو ویژگی مهم در فرزندپروری است:
- رابطه والدین با فرزند
- خواستة فرزند
رابطه والدین با فرزند: والدینی که با فرزند خود رابطه‌ای امن، دوستانه و درعین‌حال قاطعانه برقرار کرده‌اند و مسئولیت‌پذیری را نیز به کودک خودآموزش داده‌اند، می‌توانند از طریق گفتگو و اطلاعات دادن به او، نسبت به محدودکردن فعالیت‌های کودک خود اقدام کنند؛ اما این منوط به وجود رابطه‌ای امن است.
خواستة فرزند: این موضوع به بررسی هدف کودک از انتخاب یک فعالیت می‌پردازد. اغلب کودکان برای کسب خشنودی و افزایش لذت، مهارت‌های خارج از مدرسه را انتخاب می‌کنند. کودکان تلاش می‌کنند کارهایی انجام دهند که تصور می‌کنند در آن خلاقیتِ ذاتی دارند؛ بااین‌حال ممکن است بسیاری از کودکان پس از تجربه فعالیت‌هایی که خود انتخاب کرده‌اند آن را رها کرده و به دنبال سایر گزینه‌های مدنظر بروند.
آگاهی والدین از میزان تنوع خواهی، استقلال‌طلبی و حق انتخاب فرزند باعث می‌شود که اعتماد و اطمینان لازم کودک به والدین جلب شود و در پی آن با درمیان‌گذاشتن خواسته‌های خود با پدر و مادر و کسب اطلاعات، منجر به بروز رفتارهایی شود که برچسب «بی‌هدفی» یا «بی‌مسئولیتی» از فرزند سلب گردد.
والدین با تنوع‌طلبی فرزندانش چگونه برخورد کنند؟
برخی از راهکارهای پیشنهادی که کودکان می‌توانند برای ثابت‌قدم ماندن در فعالیت‌های خود انجام دهند شامل موارد زیر است:
الف) آموزش مسئولیت‌پذیری به کودکان از طریق رفتار مستقیم والدین
آنچه که کودکان را به تعهد و تلاش برای ممارست در یک مسیر سوق می‌دهد، نگاه به رفتار والدین است. کودکان از طریق مشاهده رفتار کسانی که برای آنها بسیار مهم و دوست‌داشتنی تلقی می‌شوند، می‌آموزند که چگونه در موقعیت‌های متفاوت رفتار کنند.
ب) کسب اطلاعات لازم برای آغاز یک فعالیت
برای کاشت و نگهداری از یک نهال، باید دانش کافی را کسب و سپس اقدام کنیم؛ این همان کاری است که برای شروع یک فعالیت باید انجام داد. کودک بهتر است با کسانی که تجربه کسب کرده‌اند صحبت کند، در خصوص حرفة موردنظر تحقیق کند و سپس آن را شروع کند. در این صورت است که میزان درصد شروعِ کارهای بی‌حاصل کاهش پیدا می‌کند.
ج) پرداخت بخشی از هزینه‌ها توسط خود فرزند
یکی دیگر از راهکارهایی که می‌تواند کمک کند تا کودکان در مسیر خود مستحکم‌تر گام بردارند، پرداخت بخشی از هزینه‌هایی است که بابت شروع فعالیت‌های خود باید پرداخت کنند؛ این امر نگاه به آینده و پیامدهای احتمالی انتخاب‌هایشان را بیش‌ازپیش پررنگ می‌کند.
پرسشی که در این میان حائز اهمیت است و والدین باید به آن توجه و پاسخ مناسبی داشته باشند این است که: انجام کدام یک از کارها، تنوع خواهی برای کودک به دنبال دارد؟ فرزند شما چه فعالیت‌هایی را به نتیجه مد نظر خود می‌رساند؟
برای دریافت پاسخ این پرسش‌ها و تسهیل در فرآیند فرزندپروری، می‌توان از یک متخصص حوزه کودک و نوجوان کمک گرفت.
حنا اعرابی
چگونه تنوع خواهی فرزندان‌مان را کنترل کنیم؟
- مهر 19, 1402
- حنا اعرابی
