در سال گذشته حدود 7 میلیون نفر از نوجوانان ایرانی در مقطع متوسطه اول و دوم مشغول به تحصیل شدند. همانطور که آمار رسمی نشان می‌دهد، در سال 1402 حدود 1 میلیون نفر دانش آموز در کنکور کارشناسی ثبت نام کرده‌اند. به این موضوع فکر کرده اید که چرا درصد کمی از این دانش آموزان به موفقیت های چشمگیر در کنکور می‌رسند؟ عوامل مختلفی بر پیشرفت تحصیلی یک نوجوان اثرگذار است، از جمله وضعیت خانوادگی، شرایط اقتصادی، سلامت روانی، امکانات رفاهی، کیفیت تدریس و آموزش، ارتباط با معلمان، انگیزه تحصیلی و غیره. کارشناسان مختلف آموزش و پرورش برخی از این عوامل را مهم‌تر از سایر آن‌ها در نظر می گیرند.

در طی سال‌های اخیر با انواع داوطلبان کنکوری آشنا شده‌ایم: سونیا مرادی، مهدی ضیایی، عبداله رئیسی و دانش‌آموزان موفق دیگری که از مناطق محروم در کنکور شرکت کردند و رتبه‌های برتر کنکور را به دست آوردند؛ یا دانش‌آموزانی که در مدارس ممتاز تحصیل کرده و رتبه های عالی کسب کردند. وجه مشترک دانش‌آموزانی که جدا از وضعیت اقتصادی یا شهر محل سکونت خود به نتایج طلایی می‌رسند، چیست؟

در این مقاله می‌خواهم به دو ویژگی دانش‌آموزان موفق در کنکور با عملکرد سطح بالا بپردازم که اگر هر کسی این دو ویژگی را در خود ایجاد کرده و تقویت کند، صرف نظر از سایر شرایط نامناسب خود، می‌تواند نتایج مطلوبی تا انتهای دبیرستان کسب کند:

1. چشم انداز

آیا شما تصویر مثبتی از آینده خود دارید؟ آیا آینده خود را طراحی و ترسیم کرده‌اید؟

پژوهش‌های مختلف نشان می‌دهند که دانش‌آموزان با عملکرد پیشرفته در مورد آینده خود تصاویر مثبت و شفافی در ذهن دارند. آن‌ها برای خود روشن کرده‌اند که می‌خواهند تا انتهای دبیرستان به چه نتایجی دست پیدا کنند، یا در کنکور چه رتبه‌ای به دست بیاورند. این دانش‌آموزان به دوران دانشگاه و آینده شغلی خود نیز فکر کرده‌اند، و یک چشم انداز مثبت برای 5 یا 10 سال آینده‌شان طراحی کرده‌اند. این تصویر مثبت از آینده به آن‌ها کمک می‌کند تا هر روز امیدوارانه تلاش کرده و پشتکار نشان دهند. اگر در مورد آینده خود تصویر تقریبا شفافی نداشته باشید، مانند یک راننده بدون مقصد هستید که بی جهت رانندگی کرده و دائما خسته و کلافه می‌شوید. در این حالت سختی‌های زندگی یا شکست‌های گهگاهی خیلی زود شما را از پای می‌اندازد. بنابراین ارزش دارد که همین الان به این سوالات به خوبی فکر کنید و چشم انداز و اهداف آینده خود را یادداشت کنید:

تا سه سال آینده (تا انتهای دبیرستان) می‌خواهید به چه جایگاهی رسیده باشید؟ اگر بتوانید تا پنج سال آینده به سه دستاورد شگفت انگیز دست یابید، چه چیزهایی را انتخاب می‌کنید؟ می‌خواهید به لحاظ تحصیلی، شغلی، درآمدی، خانوادگی تا 5 سال آینده به چه سطحی رسیده باشید؟ اگر بعد از کنکور قرار باشد یک جشن برگزار شده و در مورد شما سخنرانی شود، می‌خواهید چه کسانی سخنرانی کرده و در مورد شما چه بگویند؟

2. طرز فکر

کارل دوک یکی از روانشناسان مطرح دنیا بیان می‌کند که طرز فکر شما به شکل پنهان، عامل موفقیت یا شکست شما خواهد شد. دانش‌آموزان موفق نسبت به شکست خوردن و تلاش کردن طرز فکر خاصی دارند. آن‌ها شکست‌های دوران تحصیلی خود را یک فاجعه، بحران یا بن بست در نظر نمی‌گیرند، بلکه آن را چالشی طبیعی و فرصتی برای رشد در نظر می‌گیرند. آن‌ها سعی می‌کنند از شکست در آزمون‌ها و امتحانات، برنامه‌ریزی، مطالعه و غیره نکات مختلفی یاد گرفته و در ادامه مسیر خود از آن‌ها استفاده کنند. اگر در آزمون نتیجه مطلوب نگیرند یا یک مبحث درسی را درک نکنند، تسلیم نمی‌شوند. این دانش‌آموزان بر هوش خود متکی نیستند و سعی نمی‌کنند به دیگران ثابت کنند که باهوش هستند و با حداقل تلاش نتیجه می‌گیرند، بلکه تلاش کردن را ضامن رسیدن به تسلط درسی و پیشرفت تحصیلی می‌دانند. به همین خاطر روش‌های مختلف یادگیری را دنبال کرده و انجام می‌دهند، مشورت می‌گیرند، سوال می‌پرسند، دنبال کمک می‌روند و روال درسی خود را تحلیل می‌کنند. آن‌ها معتقدند که یادگیری با آزمون و خطا همراه است، به همین خاطر ترس از شکست در آن‌ها کمتر است.

به طور کلی اگر می‌خواهید با نتایج فوق العاده از دبیرستان فارغ التحصیل شوید، در ابتدا زمان بگذارید و چشم انداز و آینده زندگی خود را طراحی کنید، و سپس سختی‌های درسی را در آغوش بگیرید و با یادگیری مداوم و کسب مشورت های لازم، آن ها را پشت سر بگذارید.