تلاش برای دستیابی به موفقیت در درجه‌های بالای زندگی بسیار خوب است؛ در حقیقت همة ما انسان‌ها براي رسيدن به اهدافمان تلاش می‌کنیم و دست‌کم براي يك موضوع، تمام انرژي خودمان را صرف کرده‌ایم تا به نتيجه دلخواه برسيم. تلاش ما براي رسيدن به موفقيت با دستاوردهاي شغلي، عزت‌نفس بالا، شادي و رضايت بيشتر از زندگي ارتباط دارد؛ بنابراين سخت‌کوشی و تلاش لزوماً بد نيست؛ اما اين موضوع زماني زنگ خطری را به صدا در مياورد كه فرد، اهدافي را انتخاب كند كه با توانایی‌های خود فرد و واقعيت موجود زندگی‌اش، تطابقي ندارد و نیز ارزشمندی خود را وابسته به نتیجه کارهایی که انجام داده است گره می‌زند، بله، اين سرآغاز کمالگرایی است.

کمالگرایی چيه و چگونه کمالگرا نباشیم؟

کمالگرایی چيست و چه نشانه‌هایی دارد؟

کمال، واژه‌ای است که در ذهن ما خلق شده است و در واقعیت یک ناممکن محسوب می‌شود؛ به همین دلیل کمال‌گرایی را یک ویژگی شخصیتی می‌دانیم نه یک اختلال روانی. کسانی كه دارای این ويژگي شخصيتي هستند اغلب تمایل دارند:

اهداف «بی‌عیب» و «دور از دسترس» را انتخاب می‌کنند؛ استانداردهای بالا برای بی‌عیب‌ونقص بودن و اهداف بلندپروازانه بدون درنظرگرفتن شرایط و توانمندی‌های خود فرد موجب می‌شود فرد در یک‌چرخه منفی قرار بگیرد که بیشتر بر اجتناب از شکست تمرکز می‌کند.
همواره از خود و دیگران انتقاد کنند و برای برطرف‌کردن نقاط ضعف مطرح شده، هیچ پیشنهادی نداشته و تغییری اعمال نمی‌کنند.
افراد کمال‌گرا اغلب به دنبال ارزیابی منفی هستند و به همین دلیل خود را به‌خاطر اشتباهات کوچک مورد ضرب و شتم قرار می‌دهند و انتظار «بهترین بودن» را از خود و دیگران دارند.
افرادي كه در دام کمال‌گرایی ميفتند، بیش از حد به معیارهای بیرونی موفقیت (مانند نمرات) اهمیت می‌دهند و محبت و تایید دیگران را به عملکرد بی‌عیب‌ونقص خود وابسته می‌دانند و باور دارند که تنها بر اساس عملکردی که از خود نشان دهند، دوست داشته خواهند شد.
افرادی کمال‌گرا، اغلب و ارزیابی دیگران از آنها برای تأیید هویت و ارزش خود تکیه می‌کنند.

آنچه که کمال‌گرایی بر سر ما می‌آورد!

به‌خاطر داشته باشیم که بین تلاش برای تعالی و کمال‌گرایی تفاوت وجود دارد. کسانی که برای کسب پیشرفت تلاش می‌کنند، اغلب اهداف بلندمدتی را برای خود در نظر می‌گیرند و از مسیر رسیدن به اهداف، به چالش کشیدن خود و توانایی‌هایشان لذت می‌برند و به‌خوبی مشکلات را مدیریت و حل می‌کنند. درحالی‌که کمال‌گرایان به دلیل تمرکز بر عدم شکست و کسب نتیجه دلخواه خود، ‌ ممکن است دچار رفتارهای مخربی از جمله:

اهمال‌کاری و ازدست‌دادن زمان: مطالعات نشان داده‌اند که کمال‌گرایی با اهمال‌کاری و مدیریت ضعیف زمان مرتبط است. ترس از شکست و تفکر وسواسی می‌تواند باعث شود کارها بیشتر از آنچه که باید طول بکشد یا باعث شود شما از شروع یک کار وحشتناک اجتناب کنید.
ازبین‌رفتن خلاقیت: ‌ کمال‌گرایی می‌تواند خلاقیت شما را خفه کند، شک به خود را افزایش دهد و شما را از رویارویی با چالش‌های جدید ترساند.
روابط: کمال‌گرا می‌توانند به دلیل عیب‌جویی، ‌ توقعات بالا و «ترسیم بهترین بودن»، به روابط خود با افراد مهم زندگی آسیب بزنند.
به‌خطرافتادن سلامت جسمی و روانی: رفتارهایی از جمله استرس، افسردگی، ‌ اضطراب، وسواس فکری اجباری و پرخوری یا بی‌اشتهایی عصبی از جمله عوامل تهدیدکننده سلامت جسمی و روانی افراد کمال‌گرا است.

راه کارهایی برای کاهش کمال‌گرایی

روش SMART: این روش به شما کمک خواهد کرد که به اهدافتان نزدیک شوید و از اهمال‌کاری دست بکشید:

S: بررسی کنید که اهدافتان مشخص و نامبهم هستند.

M: قابل‌اندازه‌گیری و مسیر رسیدن به آن مشخص باشد.

A: اهداف دست‌یافتنی و عملیاتی باشد (از انتخاب اهداف ستارة سهیلی دست بکشید).

R: واقع‌گرایانه باشد و با توانمندی‌های منطبق باشد.

T: مدت‌دار باشد، مهم‌ترین بخش انتخاب مدت زمانی است که باید به آن برسید.

دفترچه تعهدات: هر روز فعالیت‌هایی که شما را برای رسیدن به اهداف انتخاب‌شده‌تان نزدیک می‌کند یادداشت کنید، یک زمانی را در پایان روز برای چک‌کردن لیست خود اختصاص دهید و کارهای انجام شده را از انجام نشده تفکیک کنید. بابت فعالیت‌هایی که تیک انجام شده را دریافت کردند، از خودتان تشکر کنید.
فشاری را که به خودتان وارد می‌کنید کاهش دهید: شخصی که بیشتر به شما فشار می‌آورد، خودتان هستید. با خودتان مهربان باشید و با پایین آوردن استانداردهای غیرواقعی که برای خود تعیین کرده‌اید، پذیرش خود را تمرین کنید. اگر هنوز انگیزه دارید و بهترین کار را انجام می‌دهید، کارتان خوب است. به‌خاطر داشته باشید که چیزی به نام “عالی” وجود ندارد.
به اشتراک گذاشتن وظایف با دیگران: برای کمال‌گراها رهاکردن یک پروژه به دیگران مشکل است. آنها نمی‌خواهند کار را از ترس اینکه به‌درستی انجام نشود واگذار کنند. یاد بگیرید که از سپردن وظایف به افراد دیگر و رهایی از بار تصمیم‌گیری لذت ببرید. از خود بپرسید: آیا من در بهترین موقعیت برای انجام این کار هستم؟ آیا شخص دیگری می‌تواند این کار را انجام دهد و پاسخگو باشد؟
از مشاوره کمک بگیرید: اگر متوجه شدید که هنوز در حال مبارزه با کمالگرایی خود هستید و اضطراب حاصل از این ویژگی، در زندگی شما سایه انداخته است و عملکرد شما را بیش‌ازپیش تحت‌تأثیر قرار داده است، مشاوره ممکن است گزینه خوبی باشد تا ابزارهای بیشتری برای غلبه بر کمال‌گرایی در اختیار شما قرار دهد.