عزت نفس در فرزندان، چرا و چگونه

از فردا مدرسه نمی‌رم چون بچه‌ها  به من گفتن زشت هستم.

من دست و پاچلفتی هستم چون لیوان رو شکستم.

من خنگم چون نمره ریاضی پایینی گرفتم.

تا به‌حال این جملات را از فرزند خود شنیده‌اید؟

در مقابل شنیدن این جملات چه واکنشی از خود نشان می‌دهید؟

آیا می‌دانید اگر فرزند شما باور کند که زشت، دست و پاچلفتی و خنگ است، در آینده خود را فردی بی‌ارزش و نالایق قلمداد می‌کند و این آغاز تخریب عزت نفس در اوست.

پژوهش‌ها نشان می‌دهد 6 تا 12 سالگی بهترین و حساس‌ترین سن برای شکل‌گیری عزت نفس در کودکان است و هویت منسجمی را برای نوجوانی پایه‌ریزی می‌کند.

والدین به مانند آیینه‌ای هستند که به فرزندشان نشان می‌دهند که او کیست و شیوه فرزندپروری والدین و رفتار آن‌ها موجب می‌شود تا فرزندان خود را شایسته یا غیرشایسته، باهوش یا کم هوش، کارآمد یا غیرکارآمد و بی‌ارزش یا دوست داشتنی ببینند.

اگر فرزند خود را مورد پذیرش قراردهید و آنچه هست را واقعاً ببینید و برایش ارزش قائل شوید، او را به سلاح روانی عزت نفس مجهز می‌کنید.

عزت نفس به چه معناست

عزت نفس احساس درونی ما نسبت به خودمان است. اینکه چقدر خود را باهوش یا کم هوش، زشت یا زیبا، توانمند یا ضعیف، با ارزش یا بی‌اعتبار بدانیم نشان‌ می‌دهد که چه میزان از عزت نفس برخوردار هستیم.

هر چقدر خود را بیشتر دوست داشته باشیم، کمتر با دیگران مقایسه کنیم.

موفقیت‌های خودمان را به تلاش و استعداد خودمان نسبت دهیم تا به شانس و اقبال، برای حریم و وقت خود ارزش قائل شویم.

به موقع نه بگوییم و دست از سرزنش کردن خود برداریم عزت نفس بالاتری داریم.

اهمیت و ضرورت عزت نفس

اگر می‌خواهید فرزندتان موفق، بانشاط و توانا باشد و به رشد و شکوفایی برسد عزت نفس او را تقویت کنید. زیرا ضامن خودباوری، سلامت روان و موفقیت او در آینده است.

عزت نفس بالا موجب می‌شود تا شخص خودش را دوست داشته باشد، با جرأت‌مندی از ارزش‌ها و باورهای خود دفاع کند و به آن‌ها پایبند باشد.

نسبت به انتقادها یا طعنه‌های دیگران بی‌تفاوت باشد و دلسرد نشود همچنین عزت نفس بالا در مقابل مخاطرات زندگی همچون موادمخدر، الکل، روابط ناسالم و بزهکاری از فرزند ما محافظت می‌کند.

راهبردهای پیشنهادی برای شکل‌گیری و تقویت عزت نفس در فرزندان

1- پذیرش بدون قید و شرط فرزندان

هر انسانی شخصیت، علایق و توانایی‌های منحصر به فرد خود را دارد. والدین نباید از فرزند خود انتظارات غیرواقع بینانه داشته باشند و او را با دیگران مقایسه کنند. باید او را با تمام ویژگی‌ها و نقاط قوت و ضعفش بپذیرند و دوستش داشته باشند. پس هر روز عشق و محبت خود را به فرزندتان ابراز کنید، او را در آغوش بگیرید، تشویقش کنید و بدون اغراق از او تعریف کنید.

2- برقراری ارتباط مؤثر بین والدین و فرزندان

گوش دادن فعال و توجه کامل به صحبت‌های فرزندان، صبور بودن و کنترل عصبانیت در برابر رفتارهای نامناسب او، عذرخواهی صادقانه از او در صورت بروز اشتباه از جانب والدین، تشویق مداوم و تحسین رفتارهای مثبت او و احترام به علایق و نظراتش حتی اگر با نظر والدین مخالف باشد.

3- ارتقای استقلال و تصمیم‌گیری

به جای تصمیم‌گیری و مداخله همیشگی در امور فرزندتان، او را راهنمایی و حمایت کنید.

در مورد کاری که می‌خواهد انجام بدهد به او اطلاعات لازم را بدهید ولی در عین حال به او اجازه دهید که مسیرش را خود انتخاب کند. عقاید و نظراتش را بشنوید و با این کار حس شایستگی را به او القا کنید.

4- ایجاد یک شبکه حمایتی

ایجاد روابط دوستانه، شرکت در فعالیت‌های اجتماعی، تعامل با همسالانی که علایق مشابهی دارند، به فرزند ما این احساس را القاء می‌کند که از جانب دیگران بخصوص همسالان خود مورد پذیرش قرار گرفته و عزت نفس او را بالا می‌برد.

5- اجتناب از رفتارهای مخرب

پرهیز از سرزنش، تهدید، تحقیر، مقایسه کردن، انتظارات بیش از حد و کمال گرایانه، محول کردن وظایف سنگین و نامتناسب با سن و توانایی‌های فرزند، عدم استفاده از برچسب‌های منفی مانند: تنبل، لجباز، خِنگ و … . این برچسب‌ها این باور را در فرزند ما تقویت می‌کند که دوست داشتنی نیست و موجب شرمساری والدین است. همچنین مشاجره و طلاق والدین، اعتیاد والدین به موادمخدر و الکل و سبک فرزندپروری استبدادی اثر مخرب بر عزت نفس فرزندان دارد.

6- الگودهی برای عزت نفس

به عنوان یک والد خود را ارزشمند بدانید و مراقب نیاز‌های اساسی خود باشید.

اگر خود را در آخر قرار دهید تا برای فرزند خود فداکاری کرده باشید، به آن‌ها می‌آموزید هرکس فقط تا جایی ارزشمند است که به دیگران خدمت می‌کند.

بعنوان پدر یا مادر خود را همانگونه که هستید بپذیرید و دوست داشته باشید.

ارزشمندی خود را به ظاهر زیبا و بی‌نقص، ثروت زیاد، تایید شدن از جانب دیگران و … گره نزنید.

وکلام آخر اینکه الگوی مناسبی از خود برای فرزندتان بسازید. به خودتان اعتماد کنید و خودی بسازید که از زندگی کردن با آن در تمام عمر خوشحال باشید.