به تازگی یک والد در مورد سیگار کشیدن نوجوان اش به من پیامی ارسال کرد و نوشت: ” اخیرا متوجه شده­‌ام که پسر شانزده ساله‌­ام سیگار می­‌کشد. گهگاهی که از بیرون برمی­‌گردد، بوی سیگار می‌­دهد. دو بار هم در کیف­‌اش فندک دیدم. به شدت ناراحت شدم و واقعا نگران او هستم. نمی­‌دانم که چرا این کار را می­‌کند. به نظر شما به او بگویم که می­‌دانم؟”

پژوهش‌­های مختلف نشان­‌ می‌­دهند که حدود ۱۸-۲۰ درصد نوجوانان ۱۳ تا ۱۸ ساله ایرانی تجربه مصرف سیگار را داشته اند. آغاز مصرف سیگار پیش از سن هجده سالگی باعث می­‌شود که احتمال وابستگی به سیگار در دوران جوانی بیشتر شود. هرچه سن مصرف سیگار کمتر باشد، احتمال آسیب­‌های جسمانی ناشی از آن در دوران جوانی و بزرگسالی بیشتر است. بنابراین ضروری است که والدین و نوجوانان نسبت به دلایل مصرف سیگار و آسیب­‌های آن آگاه شوند و راهکارهای لازم برای پیشگیری و مدیریت اوضاع را به کار بگیرند.

بر اساس تجربه خود با مراجعان دریافته‌­ام که معمولا نوجوانان به دو دلیل اصلی  مصرف سیگار را آغاز می­‌کنند. دلیل اول به فشارهای روانی زندگی آن­‌ها مربوط است. مهم­ترین عوامل استرس‌­زای زندگی نوجوان عبارت­‌اند از تنش‌­های مستمر با پدر و مادر، احساس تنهایی ناشی از عدم حضور فعال والدین، اضطراب درسی و نگرانی از کنکور، شکست و سرخوردگی در تحصیل یا سایر فعالیت‌­های مهم.

دلیل دوم به تلاش نوجوان برای پذیرفته شدن در گروه همسالان برمی‌­گردد. نوجوانان فکر می­‌کنند که اگر پیشنهاد مصرف سیگار  از طرف دوستان خود را قبول نکنند، از گروه آن‌­ها طرد خواهند شد. اکثر نوجوانان می­‌گویند که اولین بار سیگار  را با دیگران تجربه کرده‌­اند. این یافته‌­ها نشان می­‌دهند که یادگیری مدیریت هیجانات در زندگی روزمره برای نوجوانان چقدر حائز اهمیت است.

والدین طبق عرف رایج معمولا دو استراتژی مرسوم را به کار می­‌گیرند. مسئله سیگار کشیدن نوجوان را نادیده می­‌گیرند و در مورد آن با نوجوان صحبت نمی‌­کنند، و یا به شیوه­ای خشن با آن­ها برخورد می‌­کنند. متاسفانه این دو شیوه باعث می­‌شوند که فرزندتان بیشتر از شما دور شود، احساس کند که او را درک نمی‌­کنید، و تمایل­‌اش به مصرف سیگار افزایش یابد. راهکارهای زیر به شما کمک می‌­کنند که فضای دوستانه و محترمانه­‌ای با فرزند خود ایجاد کرده و اعتماد او را به دست آورید. زمانی که این شرایط را فراهم کنید، شانس بسیار بیشتری دارید که به فرزندتان نزدیک­تر شده و بر رفتار و انتخاب هایش اثر بگذارید:

• از سرزنش، انتقاد، تهدید و تنبیه پرهیز کنید. آرامش خود را حفظ کنید تا بتوانید به شکلی عاقلانه با او رفتار کنید.

• رفتارهای کنترل­گرانه خود را بررسی کرده و ببینید شما یا سایر اعضای خانواده در مورد چه مسائلی و چگونه او را تحت فشار گذاشته‌­اید.

• زمان مناسبی را مشخص کنید که مستقیما در مورد این موضوع با او صحبت کنید (به یاد داشته باشید که این کار را به شکل آرام و قاطعانه انجام دهید نه با جنگ و جدال).

• به جای تمرکز بر رفتار مصرف سیگار ، ابتدا سعی کنید با پرسش­‌های مناسب دلیل زیربنایی سیگار کشیدن نوجوان تان را جویا شوید. به حوزه‌­های مختلف زندگی او بپردازید و ببینید که اوضاع‌­اش در هر حوزه چطور است.

• ناراحتی و نگرانی خود نسبت به انتخاب سیگار را بیان کنید. به او بگویید که سیگار چه مضرات کوتاه مدت و بلند مدتی خواهد داشت.

• اعتراف کنید که نمی‌­توانید او را کنترل کنید، و خودش مسئول زندگی خود است و کنترل زندگی، انتخاب‌­ها و پیامدهای آن­‌ها را بر عهده دارد. اگر به شیوه­ای دموکراتیک با نوجوان برخورد کنید، کمتر مقاومت می­‌کند.

• نشان دهید که تمایل دارید او سیگار را ترک کند و شما به او کمک خواهید کرد که به روش­‌های سالم­تر به مسائل خود رسیدگی کند. تمرکزتان در تمام اوقات بر یافتن راه حل­‌های مشترک باشد.

• به موفقیت‌­های قبلی او در غلبه بر مشکلات به روش­‌های سالم اشاره کنید.

• قاطعانه به او بگویید که به هیچ وجه حق ندارد در منزل سیگار بیاورد یا مصرف کند. این قانون خانه است.

• متعهد شوید که تلاش می­‌کنید رابطه­‌تان را بهتر کرده و فضای دوستانه و محترمانه‌­ای با یکدیگر داشته باشید.